یکی از مواردی که والدین را نگران می‌کند دعوای خواهر و برادری و کینه‌های حل‌نشده‌ای است که ممکن است میان فرزندان آنها ایجاد شود. انتظار خانواده این است که فرزندان رابطه خوبی با هم داشته باشند و وقتی بین آنان اختلاف ایجاد می‌شود، نمی‌دانند باید طرف کدام یک را بگیرند و این اختلاف و دعواها می‌تواند عواقب شدیدتری را به دنبال داشته باشد و در نهایت تعادل خانواده و اعضای آن را به هم بریزد.

روابط فرزندان نقش مهمی در رفتارهای اجتماعی و ضداجتماعی، شخصیت و پیشرفت آنان دارد و به طور مستقیم و غیرمستقیم بر روند رشد بهنجار یکدیگر اثر می‌گذارند. همچنین کودکان در روابط تنگاتنگ و صمیمی خود با خواهر و برادرها، مهارت‌های اجتماعی و شناختی مهمی کسب می‌کنند و اعتماد به نفس و خودباوری آنها تحت تاثیر روابط بین آنها شکل می‌گیرد. در حالت عادی، دعوا و کشمکش بین فرزندان خانواده طبیعی است؛ اما وقتی این اختلافات و نوع درگیری‌ها زیادتر از حد معمول می‌شود، در نتیجه ملاحظات بالینی ضروری به نظر می‌رسد.

کودکانی که بیش از حد با خواهر یا برادر خود دعوا و کتک کاری می‌کنند مستعد اختلالات اضطرابی و پرخاشگری بیمارگونه هستند و برخی مواقع علائم هشدار (مانند جیغ زدن مداوم، حمله‌ور شدن، تغییر در آهنگ تنفس و ضربان قلب و خودزنی) در آنها به چشم می‌خورد. یکی از عوامل مهم در ایجاد این نوع مشکلات، رفتار متفاوت والدین و مراقبان با فرزندانشان است و این نوع تفاوت منجر به برداشت متفاوت کودک می‌شود. زمانی که والد (خصوصا مادر) با فرزند کوچک‌تر خود مهربان تر رفتار کند و به دلیل کمتر بودن سن شناسنامه‌ای توجه بیشتری به فرزند کوچک‌تر دارد در نتیجه روابط خواهر و برادرها منفی‌تر می‌شود. کودک، رفتار متفاوت والدین را نشانه‌ای از بی‌توجهی والدین و دوست داشتنی نبودن خودش تلقی می‌کند و میزان خشم او افزایش می‌یابد و رفتار منفی‌تری را نسبت به خواهر یا برادر خود نشان می‌دهد.

در فرآیند درمان رابطه بین فرزندان لازم است تا والدین مداخله یک‌سویه نکنند و فقط از فرزند بزرگ‌تر انتظار نداشته باشند کوتاه بیاید. برای حفظ فردیت فرزندانتان لازم است تا چند ساعت در روز از هم جدا باشند و نباید اصرار کنید فرزند بزرگ‌تر تمام‌مدت با فرزند کوچک تر بازی کند. حریم خصوصی در مورد فرزندان رعایت شود (بخصوص در دوران نوجوانی و بلوغ) و به فرزندانتان اجازه ندهید در امور یکدیگر دخالت و کنجکاوی کنند. در نوجوانی، اتاق آنها و لوازم شخصی و خصوصی‌شان را از هم تفکیک کنید.

در فرآیند شناسایی مشکلات بین خواهر و برادرها لازم است ابتدا فرزندان مورد بررسی قرار گیرند و چنانچه بیماری‌های روان‌شناختی مطرح است ابتدا در آن حوزه درمان صورت گیرد. سپس لازم است فضای حاکم بر خانه مورد بررسی قرار گیرد و چنانچه عامل اصلی اختلاف بین فرزندان، تنش بین والدین باشد باید ابتدا والدین برای درمان مراجعه کنند و سپس درمان‌های انفرادی و در نهایت خانواده درمانی صورت گیرد.

دکتر مهرنوش دارینی

متخصص روان‌شناسی و مشاوره