برخی افراد را دیده‌اید که پاها یا دست‌های خود را مدام تکان می‌دهند و این رفتار به گونه‌ای در آنها شدید است که ممکن است شما نیز ناراحت و عصبی شوید و به آن فرد تذکر بدهید که آن قدر پاهایت را تکان نده یا این که مایل نباشید‌ کنار آن فرد بنشینید. صرف نظر از رفتارهای عادتی برای تکان دادن پاها، نوعی بیماری وجود دارد اختلال پاهای بی قرار میگویند. که با این مشخصه مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.

انسان‌ها معمولا یک سوم زندگی خود را به خواب اختصاص می‌دهند و چنانچه در فرآیند خواب آنها اختلال ایجاد شود، نگران و عصبی می‌شوند و بیشتر مایلند که خواب آرام و کافی داشته باشند، اما گاهی خواب رخ نمی‌دهد یا در زمان نامناسبی روی می‌دهد یا این که به نظر آرامبخش نمی‌رسد که می‌توان آن را اختلال خواب نامید.

این که ما بتوانیم خوب بخوابیم و انرژی کسب کنیم، بسیار مهم است و باید اشاره داشت که در فرآیند خواب، انواع مشکلات و اختلالات مختلف وجود دارد. یکی از این اختلال ها، پاهای بی‌قرار است که در آن فرد مبتلا دچار احساس ناخوشایند در پاها می‌شود و عدم‌تحرک و استراحت، سبب تشدید علائم بیماری خواهد شد.

این اختلال نوعی اختلال خواب حسی‌ ـ حرکتی و عصبی و میل به حرکت دادن دست یا پاست و شاید شروع خواب را به تعویق بیندازد و فرد را از خواب بیدار کند.

تقریبا یک سوم بیماران مبتلا برای اولین بار، علائم خود را پیش از ۱۸ سالگی تجربه می‌کنند، ولی شیوع این بیماری با افزایش سن افزایش می‌یابد. این بیماری در زنان و نیز در افراد بی‌تحرک و دارای اضافه وزن، شایع‌تر است.

برای این که این اختلال را تشخیص دهیم، باید بدانیم، این علائم حداقل سه ماه ادامه دارد و دست کم سه بار در هفته بروز می‌کند و ناشی از التهاب جسمی یا گرفتگی یا رفتار عادتی نیست‌. علائم عبارتند از:

میل به حرکت دادن پاها که معمولا در پاسخ به احساس‌های آزاردهنده و ناخوشایند بروز می‌کند.

میل به حرکت دادن پاها حین استراحت یا بی‌تحرکی، آغاز یا بدتر می‌شود.

میل به حرکت دادن پاها با انجام نسبی یا کامل تحرک تسکین می‌یابد.

میل به حرکت دادن پاها عصرها یاشب‌ها بدتر از بقیه اوقات روز است.

بسیاری از افراد مبتلا به سندرم پای بی‌قرار به‌علت مشکل خود، دچار ترس از رفتن به رختخواب شده و این موضوع، باعث کاهش کیفیت زندگی این بیماران
می‌شود.

برای درمان لازم است،‌ ابتدا فرد از لحاظ مسائل فیزیولوژیک که می‌تواند این بیماری را تشدید کند، مورد ارزیابی قرار ‌گیرد و چنانچه مشکلات جسمی برطرف شد، در صورت لزوم، مداخلات دارویی در حوزه اختلالات اضطرابی و روان شناختی صورت می‌گیرد و برای حذف علائم ناشی از ترس می‌توان از مداخلات روان‌شناختی و بالینی و روان درمانی استفاده و ریشه‌های استرس و اضطراب فرد را شناسایی کرد تا به ارتقای کیفیت زندگی فرد کمک شود.

دکتر مهرنوش ‌دارینی