یکی از مسائلی که در زندگی انسان‌ها اجتناب‌ناپذیر است، داغدیدگی روان است. در حادثه ساختمان پلاسکو، نه‌تنها خانواده‌های داغدیده، بلکه مردم جامعه نیز درگیر ناآرامی و تنش ناشی از این اتفاق شدند.

داغدیدگی به دو صورت اتفاق می‌افتد:

با آمادگی مطلع بودن از شرایطی که در آن ممکن است افراد، عزیز خود را از دست بدهند؛ مانند بیماری لاعلاج، سرطان و کهولت سن.

اتفاقات ناگهانی شامل مرگ ناگهانی بر اثر حوادث و بلایایی مانند سیل، زلزله، آتش‌سوزی، تصادف و ایست قلبی.

هنگامی که مرگ ناگهانی اتفاق می‌افتد، میزان فشار روانی و شوکه شدن به مراتب افزایش می‌یابد و احتمال پذیرش و کنار آمدن با مرگ، کاهش می‌یابد.

نشانه‌ها و علائم داغدیدگی روان عبارتند از:

افسردگی، خشم و عصبانیت، بهت‌زدگی، توهم، از دست دادن انگیزه، احساس گناه، ترس از جدا شدن از فرد متوفی، مردم‌گریزی و انزواطلبی، اشتغال ذهنی مداوم و نداشتن تمایل به ادامه زندگی و داشتن افکار متمایل به خودکشی.

خانواده‌ها و افرادی که با پدیده سوگ روبه‌رو می‌شوند، از لحاظ روان‌شناختی از این مراحل عبور می‌کنند:

 مرحله انکار : در این مرحله، پذیرش واقعیت برای فرد داغدیده بسیار دشوار است. معمولا این مرحله در مرگ‌های ناگهانی بیشتر به طول می‌انجامد و فرد واقعیت را نمی‌تواند بپذیرد.

 مرحله خشم: افراد در این مرحله مرگ را می‌پذیرند ولی نسبت به علت مرگ خشمگین می‌شوند و گاه رفتارهای تکانشی و پرخاشگرانه از خود بروز می‌دهند و اقدام به طرح شکایت می‌کنند و دنبال مسبب مرگ می‌گردند. برخی نیز خشم خود را به صورت خودزنی بروز می‌دهند.

 مرحله غم: نسبت به سایر مراحل قبل طولانی‌تر است و چنانچه بیشتر از شش ماه طول بکشد، لازم است تشخیص افسردگی بالینی داده شود و اقدامات درمانی و روانپزشکی نیز صورت گیرد.

 مرحله پذیرش : در این مرحله، افراد با مرگ عزیز خود کنار می‌آیند. این مرحله به معنای فراموشی فرد از دست رفته نیست، بلکه فرد با واقعیت کنار می‌آید.

تسلی دادن به بازماندگان ضروری است و به کاهش فشار روانی آنها می‌انجامد. توصیه می‌شود، اطرافیان با بازماندگان همدلی کنند و همچنین به فرد داغدیده در انجام کارهای اجرایی (مانند پزشکی قانونی، امور صدور مجوز و کفن و دفن و هماهنگی مراسم) کمک کنند. همچنین فرصت سوگواری برای داغداران فراهم کنند و افراد مصیبت‌دیده را برای عزاداری دور هم جمع کنند تا بار فشار روانی آنها در جمع کاهش یابد و اجازه تخلیه روانی و گریستن به آنها داده شود.

پس از سپری شدن مراسم سوگواری توصیه می‌شود، از روایت درمانی، شناخت درمانی، گروه درمانی، رفتار درمانی و در صورت وجود علائم بالینی مانند بی‌خوابی مفرط و توهم و افکار آشفته از دارو درمانی استفاده شود تا فرد داغدار بتواند با فشارهای روانی خود کنار بیاید و نهایتا به پذیرش و آرامش برسد.

دکتر مهرنوش دارینی

‌ روان‌شناس و مشاور