تشریح جلسات آموزش ایمن سازی در برابر استرس ( SIT  )

مقدمه:

این جلسات به صورت گروهی برگزار می شود و با توجه به اینکه اهداف جلسات و سر فصلهای آن معین است ، رهبر گروه در هر جلسه اهدف را بیان کرده و متناسب با آن چهارچوب جلسه مشخص خواهد شد .

این جلسات به صورت هفتگی و هفته ای یک جلسه در مدت یک ساعت و نیم برگزار خواهد شد . تعداد کل جلسات ۱۱ جلسه می باشد . از این تعداد جلسه آخر جلسه پیگیری می باشند که هدف از برگزاری آن بررسی میزان اثر بخش بودن فنون ارائه شده می باشد .
جلسه اول :

عنوان : آشنایی و ایجاد رابطه حسنه

اهداف :

آشنایی اعضا با یکدیگر

برقراری رابطه مبتنی بر همکاری

آشنایی با نحوه انجام کار و قوانین گروه

شرح جلسه :

رهبر پس از خوشامد گویی خود را معرفی کرده و سپس از اعضا می خواهد تا خود را معرفی کنند . سپس رهبر در این جلسه به ذکر قوانین می پردازد که عبارتند از :

ذکر رازداری و اهمیت آن ، بیان زمان جلسات و عمر گروه ،  تذکر برای غیبت ، تاخیر  و انجام تکالیف و … .

سپس با اعضا راجع به اهداف جلسه صحبت کرده و از آنها خواسته می شود تا راجع به اهداف خود صحبت کنند و به اهداف تک تک آنها گوش کرده و گروه را به سمت هدف مشترک می برد . در کل جلسات سعی می شود تا فضایی توام با اعتماد ایجاد شود . همچنین در پایان جلسات قبل از اتمام جلسه به پایان وقت اشاره می شود .

جلسه دوم :

عنوان : مفهوم سازی ماهیت تعاملی استرس

اهداف :

استحکام بخشیدن به رابطه مبتنی بر همکاری

آموزش ماهیت تعاملی استرس

بررسی مفهومی افسردگی و استرس

دادن اطلاعات مقدماتی راجع به فن تصویر پردازی ذهنی

شرح جلسه :

در این جلسه رهبر پس از خوشامد گویی مرور کوتاهی بر هدف گروه داشته و از اعضا می خواهد تا تعریفی از افسردگی ارائه دهند . سپس به تعریفی از افسردگی پرداخته و راجع به استرس نیز به همین منوال بحث می شود . رهبر از هر یک از اعضا می خواهد تا یک موقعیت ناراحت کننده را که خودشان یا یکی از نزدیکانشان تجربه کرده اند را شرح دهند و شدت مشکل را نیز بیان کنند . سپس راجع به عمومیت مشکل ( مدت و وسعت ) و تعیین کنندگان مشکل ( شرایط تشدید کننده یا تخفیف دهنده و ریشه مشکل) و پیامدهای آن بحث می شود . رهبر می تواند برای اینکه اعضا راحت تر به بیان مسائل خود بپردازند ، از خود افشایی نیز استفاده کند ۰ به عنوان مثال اگر مشکلی مشابه با سایر اعضا داشته را بیان کند تا حس اعتماد در گروه تقویت شود. راجع به فن تصویر پردازی توضیح مختصری ارائه می شود و هدف از اجرای این فن بیان می شود و به اعضا گفته می شود که این فن در جلسه آینده اجرا خواهد شد .

جلسه سوم :

عنوان : اجرای فن تصویر پردازی ذهنی

اهداف :

آموزش فن تصویر پردازی ذهنی

شرح جلسه :

در این جلسه رهبر مروری بر هدف از اجرای فن تصویر پردازی ذهنی کرده و این فن را در گروه اجرا می کند . برای جلسه بعد رهبر گروه تکلیف به اعضا می دهد تا در منزل به تمرین تصویر پردازی ذهنی بپردازند .

جلسه چهارم :

عنوان : پیامدهای افسردگی و آموزش فن آرمیدگی ( Relaxation  )

اهداف :

ارزیابی فن تصویر پردازی ذهنی و بررسی تکالیف

بررسی پیامد های افسردگی

آموزش فن آرمیدگی

شرح جلسه :

در ابتدای جلسه تکلیف جلسه قبل ( تمرین تصویر پردازی ذهنی ) مرور می شود و موانعی که اعضا در ارتباط با اجرای این فن داشته اند مورد بررسی قرار می گیرد و راه حل مواجهه با آن ارائه می شود . سپس از اعضا خواسته می شود تا در رابطه با پیامد های افسردگی صحبت کنند . در این جلسه مقدمه ای از آرمیدگی ( نحوه اجرا ، مراحل ، شرایط و … ) بیان شده و مراحل آن آموزش داده می شود . این آموزش سه مرحله دارد که در مرحله اول ایجاد تنش و آرام شدن و مرحله دوم چک کردن آرامش و مرحله سوم کنترل می باشد .

به اعضا در زمینه نمره دادن به تنش نیز آموزش داده می شود که به این شرح است :

روی یک نمودار نمره ای از صفر تا صد وجود دارد و صفر بیانگر آرامش کامل و صد بیانگر تنش حداکثر می باشد . نقطه پنجاه یعنی میزان تنش و آرامش با هم برابر است و در این حالت آرامش زندگی مناسب است . نقطه بیست و پنج یعنی آرامش مناسب است ولی کامل نیست و نقطه هفتادوپنج یعنی تنش زیاد . رهبر باید آموزش دهد که تنشی که ما به اعضای خود وارد می کنیم حداکثر تا هفتاد و پنج می باشد و فشار اضافی لزومی ندارد . اعضا قبل از آغاز تمرین روی یک برگه میزان تنشی را که دارند ثبت می کنند و پس از تمرین آرمیدگی نیز به خود نمره می دهند .

آرامش سازی در چهارده حرکت انجام می شود که( با اقتباس از جاکوبسن ، گلدفرید و لازاروس توسط کرمی تهیه شده است )و عبارتند از :

ابتدا دستها ( شروع از دست غالب ) – مچ دستها و ساعد – بازوها – شانه ها و گردن –  پشت – پیشانی – چشمها – آرواره ها – لب ها – سینه – شکم – پاها – مچ و ساق پا .

اعضا بر روی صندلی دسته دار تکیه داده و ابتدا عضو های نامبرده را منقبض کرده و سپس منبسط  می کنند . لازم به ذکر است که زمان ایجاد تنش ۵ تا ۷ ثانیه است و زمان آرامش باید حتماً بیشتر از زمان تنش باشد که حداقل ۱۵ تا ۲۰ ثانیه می باشد . همچنین هر حرکت حداقل دو بار انجام می شود و زمان آرامش در بار دوم باید بیشتر از بار اول باشد ( یعنی حداقل ۲۰ تا ۲۵ ثانیه ) . لازم به ذکر است که اگر اعضا بعد از انجام دو بار هنوز در آن عضله خاص احساس تنش داشتند می توان این تمرین را تا پنج بار افزایش داد . در این جلسه رهبر ابتدا روی یکی از اعضا تمرین را طوری اجرا می کند که سایر اعضا مشاهده کنند و سپس به صورت جمعی این کار را روی برخی از عضلات انجام داده و برای جلسه بعد تکلیف داده می شود .

جلسه پنجم :

عنوان : تمرین آرمیدگی

اهداف :

ارزیابی کارایی فن آرمیدگی

اجرای فن آرمیدگی با استفاده از نوار کاست

شرح جلسه :

در این جلسه تکالیف (آرامش سازی) اعضا  مرور شده و موانع اجرای آن مورد بررسی قرار می گیرد و از اعضا خواسته می شود تا برای مقابله با موانع به  ارائه راهکار بپردازند . در این جلسه رهبر گروه از نوار کاست آرامش سازی استفاده می کند و به اعضا برای جلسه بعد تکلیف داده می شود تا در منزل به تمرین آرامش سازی بپردازند و میزان آرمیدگی خود را در یک فرم ثبت کنند .

لازم به ذکر است که تمرین یازدهم که تمرین قفسه سینه می باشد با سایر تمرینات متفاوت است و به این صورت می باشد : این نوع تمرین ۳ مرحله دارد که در مرحله اول حدود ۱۰ ثانیه نفس را به آرامی از راه بینی داخل می دهیم تا قفسه سینه کاملاً پر شود و در مرحله دوم حدود ۲۰ ثانیه تنفس را نگه داشته و در مرحله سوم حدود ۱۰ ثانیه نفس را از راه دهان بیرون می دهیم . پانزده ثانیه استراحت کرده و سپس تکرار می کنیم .

جلسه ششم :

عنوان : باز سازی شناختی

اهداف :

ارزیابی فن آرمیدگی و مرور تکالیف

آموزش مقدماتی رویکرد درمانی بک

شرح جلسه :

در این جلسه رهبر گروه در ابتدا به بررسی و ارزیابی  تکالیف جلسه قبل ( آرامش سازی ) و موانع اجرای آن پرداخته و سپس به آموزش رویکرد درمانی بک می پردازد . در پایان به عنوان تکلیف از اعضا خواسته می شود تا فهرستی از خواسته ها و افکار خود را برای جلسه بعد همراه بیاورند . در این جلسه فرمی به اعضا داده می شود تا در آن افکار خود را ثبت کنند . نمونه جدول به این صورت است :

برگه یادداشت افکار ناکارآمد۲

جلسه هفتم :

عنوان : باز سازی شناختی

اهداف :

شناسایی افکار خود