یکی از اتفاقات مهم زندگی، والد شدن است و خانواده‌ها پس از این که صاحب فرزند می‌شوند، روند رشد فرزند خود را کنترل می‌کنند. بین افرادی که با آنها گفت‌وگو می‌کنم، والدین زیادی را می‌شناسم که در مورد نحوه رشد فرزند خود دلشوره دارن درشد غیرطبیعی در کودکان  و حتی مدام فرزند خود را با دیگر کودکان مقایسه می‌کنند. با این که مقایسه صحیح نیست، اما گاهی در حین مقایسه ممکن است به نکاتی برسند که حاکی از وجود مشکل در فرزندشان است.

مشکلاتی که در حین رشد کودک به چشم می‌خورند با عنوان مشکلات رشد کودک دسته‌بندی می‌شوند. گروهی از اختلالات وجود دارد که روند رشد کودک را از سیر طبیعی خود خارج کرده و مانع رشد بهنجار می‌شوند و می‌توان گفت علاوه بر آسیب‌های جدی که در حیطه‌های مختلف رشدی دیده می‌شود، تخریب تعاملات اجتماعی از ویژگی‌های بارز این گروه است. در واقع کودکان این گروه، افرادی در خود فرو رفته هستند که تمایلی به برقراری ارتباط با اطرافیان ندارند و حتی در صورت شروع رابطه از طرف فرد دیگر، تن به برقراری ارتباط نمی‌دهند و توان شروع یا ادامه یک رابطه اجتماعی یا عاطفی را ندارند.

رشد غیرطبیعی در کودکان مربوط به رشد عبارتند از:

ـ اوتیسم

ـ سندرم رت (که فقط در دختران دیده می‌شود.)

ـ اختلال ازهم گسیختگی کودکی

ـ اختلال آسپرگر

این اختلالات معمولا در اولین سال‌های زندگی آشکار می‌شود و ممکن است با درجاتی از عقب ماندگی ذهنی همراه شود. ویژگی‌های این گروه را برای سهولت درک می‌توان به دو دسته تقسیم کرد. دسته‌ای که بین همه مشترک هستند، ولی با توجه به نوع اختلال ممکن است شدت یا ضعف داشته باشند و دسته‌ای که منحصر به یک گروه خاص هستند مثلا سندرم رت که تنها در جنس مونث دیده می‌شود و کوچکی جمجمه دارند یا عدم تاخیر در رشد گفتار که در آسپرگر مشاهده می‌شود.

نشانه‌های مشترک همه این اختلالات عبارتند از:

ـ نقص در تعامل اجتماعی

ـ نقص در مهارت‌های ارتباطی (زبان)

ـ علایق محدود شده و فعالیت‌های کلیشه‌ای

اولین نشانه‌هایی که والدین باید توجه داشته باشند، این موارد است:

ـ وزن و قد این کودکان به طور طبیعی رشد نمی‌کند.

ـ مهارت‌های حرکتی این گونه کودکان ازجمله چرخیدن در تخت، نشستن، ایستادن و راه رفتن معمولا دیرتر از حالت طبیعی دیگر کودکان ظاهر می‌شود.

مهارت‌های ذهنی و اجتماعی مانند صحبت کردن، رابطه اجتماعی و غذا خوردن بدون کمک دیگران و اختیار ادرار و… نیز اغلب به تاخیر می‌افتد.

برای درمان لازم است ابتدا براساس سن، جنسیت و سابقه وراثتی اختلالات روانشناختی، تشخیص صحیح در مورد کودک صورت گیرد.

در مرحله بعد لازم است والدین اطلاعات خود را در مورد نوع اختلالی که فرزندشان دارد، کامل کنند و براساس آن مشخص سازند در مورد کدام زمینه‌ها می‌توانند اقدامات درمانی انجام دهند.

میزان پذیرش والدین در نوع برخورد آنها بسیار موثر است. لازم است واقعیت درمانی در مورد والدین و افزایش پذیرش صورت گیرد تا میزان استرس آنها کاهش یابد و مداخلات درمانی بموقع انجام شود. افزایش مهارت‌های اجتماعی نیز به کم‌شدن استرس والدین کمک می‌کند که متناسب با سن و نوع اختلال به صورت بازی درمانی گروهی صورت می‌گیرد.

دکتر مهرنوش دارینی

‌ روان‌شناس و مشاور