یکی از اختلالاتی که در حوزه روان‌شناختی مطرح می‌شود، اختلالی به نام ساختگی است. ممکن است اطراف خود افرادی را دیده باشید که نقش یک بیمار را بازی می‌کنند و بیشتر مواقع در بیمارستان بستری می‌شوند ولی عملا دچار بیماری خاصی نیستند.
نقش بازی کردن این افراد آن‌قدر قوی است که گاهی مجرب‌ترین پزشکان را نیز فریب می‌دهند اما بعد از سپری شدن زمان مشخص می‌شود فرد وانمود کرده بیمار است. دسته دیگری از افراد اهل تمارض هستند و با بیماران ساختگی متفاوتند.
بیمارانی که تمارض می‌کنند دنبال اهداف مادی یا معافیت از مسئولیت هستند، اما در مورد افراد مبتلا به اختلال ساختگی هدف از رفتار عمدتا دریافت مراقبت هیجانی و توجهی است که بر اثر به‌عهده گرفتن نقش بیمار عاید فرد می‌شود.
در اختلال ساختگی، فرد به قصد گرفتن نقش یک فرد بیمار، به‌طور عمدی و آگاهانه علائم جسمی یا روان‌شناختی را تقلید می‌کند و به‌طور ارادی علائم اختلالات طبی یا روانی ایجاد و سابقه و علائم بیماری را تعریف می‌کند. باید اشاره داشت در این اختلال اغلب، بستری شدن، هدف اصلی و روش زندگی فرد محسوب می‌شود.
ویژگی اصلی افراد مبتلا به اختلال ساختگی، توانایی آنها در ارائه ماهرانه علائم جسمانی است. به‌گونه‌ای که آنها را قادر می‌سازد از بیمارستان پذیرش گرفته و بستری شوند. این اختلال معمولا در سنین جوانی شروع می‌شود و در زنان بیشتر از مردان به چشم می‌خورد. شروع واقعی این اختلال معمولا در پی یک بیماری واقعی، فقدان، طرد یا ترک شدن صورت می‌گیرد.
اکثر این بیماران قبل از این‌که معلوم شود بیمار واقعی نیستند، با عجله بیمارستان را به درخواست خود ترک می‌کنند تا دوره تازه‌ای را در شهر دیگر یا بیمارستانی دیگر شروع کنند. در برخی از متون علمی این اختلال را اختلال بیمارستان نیز نامیده‌اند.
تقلید بیماری، هم به صورت جسمی و هم روانی صورت می‌گیرد و در این افراد آن دسته‌ای که بیماری روانی را تقلید می‌کنند ممکن است خویشاوند نزدیکی داشته‌اند که مبتلا به همان بیماری بوده است و بسیاری از این افراد هویت شخصی روشنی کسب نکرده و تصویر ذهنی آنها از خودشان آشفته است.
برای درمان لازم است ابتدا تشخیص صحیح صورت بگیرد، زیرا علائم این اختلال با برخی دیگر از اختلالات روان‌شناختی همپوشانی دارد و برای درمان علاوه بر دارودرمانی، روان درمانی نیز لازم است.
دکتر مهرنوش دارینی
روان‌شناس و مشاور