یکی از مراحلی که به صورت بیولوژیک و طبیعی در زنان وجود دارد، دوره یائسگی است که این دوره با تغییرات هورمونی، فیزیکی و روانی همراه است. یائسگی اغلب اوقات بین سنین ۴۵ تا۵۵ اتفاق می‌افتد. در این حالت تخمدان‌ها قادر به ساختن هورمون نیستند و به تحریکات هیپوفیز که تنظیم‌کننده تخمدان‌هاست، پاسخی نمی‌دهند. و باعث مشکلات روحی در یائسگی میشوند.

یائسگی دو دوره دارد؛ قبل از یائسگی و بعد از یائسگی. مرحله قبل از یائسگی زمانی است که فرد هنوز قادر به تخمک‌گذاری است و میزان هورمون‌ها افزایش و کاهش می‌یابد و ممکن است دچار گر‌گرفتگی و تغییرات در عادت ماهانه شود.

این فرآیند ممکن است چهار تا پنج سال طول بکشد و فرد کماکان علائم ناشی از یائسگی را تجربه می‌کند. مرحله بعد از یائسگی زمانی است که فرد یک‌سال مداوم عادت ماهانه نشده و تخمدان‌ها میزان کمتری استروژن و پروژسترون تولید می‌کنند و دیگر تخمک آزاد نمی‌شود. گفتنی است تنش‌ها و بحران‌های شدید عاطفی، استرس‌های طولانی مدت و ضربات روحی می‌توانند منجر به یائسگی زودهنگام قبل از ۴۰ سالگی شود.

علائم مشکلات روحی در یائسگی عبارتند از:

ـ قاعدگی نامنظم ـ کاهش احتمال باروری

ـ تغییرات دستگاه تناسلی زنان و مجاری ادراری

ـ پایین آمدن میزان استروژن

ـ تغییرات جنسی

ـ احساس گرما و سرخ شدن ناگهانی

ـ تعریق شبانه

ـ چاقی

ـ تغییرات احساسی

ـ زودرنجی

ـ احساس بیقراری

ـ خستگی

ـ کاهش حافظه

ـ محدود شدن تمرکز

ـ نوسانات خواب و مشکل در دوباره به خواب رفتن

ـ افسردگی

ـ خلق نامتناوب

اولین مسأله‌ای که از لحاظ روحی فرد با آن روبه‌رو می‌شود بی‌قراری و ناآرامی و احساس افسردگی است که از لحاظ فکری ممکن است فرد خود را ناتوان تصور کرده، احساس بی‌ارزشی و پیری کند.

در این دوران فرد احساس غم و ناراحتی و ناتوانی می‌کند و گمان دارد برای مقابله با این فرآیند طبیعی ناتوان است و نمی‌تواند مانند روزهای گذشته شاد باشد. مرور گذشته در فرد افزایش می‌یابد و حساس‌تر می‌شود. فردی که دچار افسردگی ناشی از یائسگی می‌شود لازم است علاوه بر درمان‌های دارویی، از درمان‌های روانشناختی نیز استفاده کند.

تغییر شیوه و سبک زندگی و تغییر نگرش می‌تواند به فرد کمک کند تا با این دوره به صورت منطقی برخورد کند. در درمان‌های شناختی، افکار ناکارآمد و باورهای غلطی که فرد در‌خصوص یائسگی دارد، شناسایی و از افکار جایگزین استفاده می‌شود. افزایش آگاهی و تمرینات آرام‌سازی و تنفس‌های عمیق شکمی و استفاده از تکنیک‌های حواس پرتی به فرد کمک می‌کند با حملات اضطرابی در این دوران مقابله کند.

مثلا می‌توان از فرد خواست تا وقتی دچار بی‌قراری می‌شود شروع به شمارش اعداد معکوس کند یا نام اسامی انواع گل‌ها را با حروف خاصی به یاد بیاورد و از سایر تکنیک‌های حواس پرتی بهره ببرد تا فکر خود را از تمرکز بر موارد منفی دور نگه دارد. همچنین تغییر سبک زندگی و افزایش فعالیت‌های بدنی هوازی نیز به فرد کمک می‌کند تا شادابی خود را کماکان حفظ کند.