در مسیر رشد و تکامل کودکان، علاوه بر نقص‌هایی که در زمینه‌های جسمانی و روانی کودکان دیده می‌شود، به برخی از کودکان برمی خوریم که ظاهرا از لحاظ رشد جسمی و اجتماعی مشکلی ندارند، اما ممکن است در یادگیری و درک مطالب ضعیف باشند. در اختلالی به نام یادگیری خاص، ممکن است کودک در یک یا چند مورد از فرآیندهای اساسی رشدی و تکاملی از قبیل درک و فهم، استفاده از زبان گفتاری یا نوشتاری اختلال داشته باشد. این اختلالات ممکن است به صورت ناتوانی در شنیدن و درک کردن، بیان کلامی، خواندن، نوشتن، هجی‌کردن یا انجام محاسبات ریاضی بروز کنند.
در این اختلالات، مشکلات یادگیری که مشاهده می‌شوند ناشی از معلولیت‌های جسمانی و عقب‌ماندگی ذهنی نیستند و در پسران شایع‌تر از دختران است و حدود ۵ تا ۱۰ درصد از کودکان سنین مدرسه درگیر این نوع اختلال هستند.
اختلالات یادگیری خاص زمانی تشخیص داده می‌شوند که پیشرفت فرد برای خواندن، ریاضیات و بیان نوشتاری اساسا پایین‌تر از سطح سنی، هوشی و تحصیلی مورد انتظار بوده و در مهارت خواندن، ریاضیات و نوشتن به میزان قابل ملاحظه‌ای اختلال ایجاد شده باشد. این اختلالات ممکن است تا بزرگسالی ادامه پیدا کنند و بزرگسالان مبتلا به آنها، در زمینه‌های استخدامی یا سازگاری اجتماعی با مشکلات جدی روبه‌رو می‌شوند.
این علائم اغلب در آنها دیده می‌شود:
بهره هوشی متوسط و بالاتر
ضعف در پیشرفت درسی و عملکرد تحصیلی با توجه به سن و هوش
مشکلات زبانی شامل اختلال زبان درکی یا بیانی، وارونگی کلمات و…
حواسپرتی و فراموش کردن جزئیات
اعتماد به نفس پایین و کمبود انگیزه تحصیلی
حافظه ضعیف
و این عوامل بروز اختلالات یادگیری خاص را تشدید می‌کنند:
ناتوانی‌های یادگیری در عملکردهای روانی پایه مانند ادراک، حافظه و شکل دادن به مفاهیم
آسیب شدید یا جزئی مغزی و صدمه به دستگاه عصبی و مرکزی
عوامل ژنتیک
اختلالات متابولیک
ضعف عوامل آموزشی
غیبت‌های مکرر از کلاس درس
سوء‌رفتار با کودک در محیط‌های آموزشی
جدایی طولانی کودک از والدین
بیماری، ضعف و ناتوانی شدید و طولانی در دوران نوزادی یا سال‌های اولیه زندگی
بی‌توجهی شدید نسبت به کودک
برای درمان ابتدا باید مشخص شود کودک کدام نوع اختلال یادگیری خاص را دارد (خواندن، نوشتن یا ریاضی) و با توجه به نوع اختلال طرح‌های اختصاصی درمانی آغاز می‌شود. چنانچه کودک در تمرکز نیز مشکل داشته باشد لازم است مداخلات دارویی در مورد او صورت گیرد. با توجه به این که کودکان مبتلا اغلب از سوی همکلاسی‌های خود طرد شده یا نادیده گرفته و در نتیجه گوشه گیر می‌شوند و افت تحصیلی آنها نیز تشدید می‌شود. بنابراین در طرح درمان لازم است روی مهارت اعتماد به نفس و رفتار قاطعانه و روابط بین فردی آنها نیز به صورت انفرادی و جلسات گروه درمانی کار شود. همچنین لازم است رفتار معلمان و والدین غیرسرزنشی باشد.
دکتر مهرنوش دارینی
روان‌شناس و مشاور