دوران بلوغ در روانشناسی! با نزدیک شدن کودکان به نوجوانی، بلوغ شروع می شود. تحولات دوران بلوغ از نظر اندازه، شکل و ترکیب بدن و همچنین سیستم ها و ساختار داخلی بدن بر بدن تأثیر می گذارد و همزمان با آن ها تغییرات روانشناختی و اجتماعی نیز اتفاق میفتد. پسران و دختران در نیمه اول بلوغ به سرعت رشد می کنند و با تمام شدن بلوغ، رشد آن ها متوقف می شود. سیگنال های هورمونی از مغز به بدن، زمان شروع بلوغ را اعلام می کنند که این سیگنال ها در دختران به تخمدان ها و در پسران به بیضه ها انتقال پیدا خواهند کرد.

دوران بلوغ یکی از حساس ترین دوره های زندگیه که همه نوجوان با آن روبه رو میشوند و ممکن است درگیر کج روی هایی شوند در این مواقع بهتر است آنها به یک روانشناس عالی مراجع بکنند.

بلوغ می تواند یک زمان چالش برانگیز باشد. دوران بلوغ در روانشناسی از جهات مختلفی بین پسران و دختران متفاوت است. دختران بلوغ را حدود ۱ تا ۲ سال زودتر از پسران شروع می کنند و عموماً سریعتر تمام می شود. بلوغ یک دختر می تواند از سن ۹ تا ۱۴ سالگی باشد، در حالی که دوره پسران از ۱۰ تا ۱۷ سالگی ادامه دارد.

هورمون‌های اصلی در دوره بلوغ:

تستوسترون: این هورمون جنسی اولیه در مردان ترشح می‌شود و باعث رشد صفات مردانه همچون صدای بم، موهای صورت و رشد ماهیچه‌ها خواهد شد. این هورمون در رشد صفات زنان هم نقش مهمی دارد اما به مقدار بسیار کمتری ترشح می‌شود.

دی هیدروتستوسترون: این هورمون با علامت اختصاری DHT نشان داده می‌شود و از هورمون تستوسترون قدرت بیشتری دارد. برای شروع بلوغ پسران به این هورمون نیاز است، همچنین به شروع بلوغ دختران هم کمک می‌کند.

هورمون رشد: سطح این هورمون در دوران گذر از کودکی به بزرگسالی افزایش پیدا می‌کند. به کمک هورمون رشد جهشی در استخوان‌ها، ماهیچه‌ها و افزایش سریع قد رخ می‌دهد. در صورتی که افزایش قد نوجوانان در این دوره بسیار آهسته باشد، ممکن است آن‌ها از کمبود هورمون رشد رنج ببرند.

استرادیول: این هورمون یکی دیگر از هورمون‌های مورد نیاز دختران و پسران در این دوره محسوب می‌شود. سطح استرادیول در دختران معمولا زودتر افزایش پیدا می‌کند و پس از رسیدن به دوره بزرگسالی همچنان بالا باقی خواهد ماند.

انواع بلوغ:

عموم مردم وقتی از بلوغ حرف می‌زنند منظورشان گذر از کودکی به بزرگسالی است که در آن رشد جسمی و روانی رخ می‌دهد. برای این دوره می‌توان تعاریف و معانی مختلفی اعم از رشد فکری و هیجانی در نظر گرفت که لزوما همزمان با گذر کودکی به بزرگسالی اتفاق نمی‌افتد.

کمالی که در آغاز نوجوانی تا پایان آن در نظر گرفته می‌شود با رشد جسمی، روانی و جنسی همراه است. در حالی‌که سایر بُعدهای این دوره هیجانی، فکری می‌تواند تا پایان سنین جوانی حتی تا آخر عمر به رشد خود ادامه دهد.

به طور کلی انواع بلوغ را به دو دسته تقسیم می‌کنند:

بلوغ زودرس: اگر تغییرات جسمی، هورمونی رفتاری و روحی در دختران زودتر از 8 سالگی و در پسران قبل از 9 سالگی بروز پیدا کند، به آن رشد زودرس گفته می‌شود.
بلوغ دیررس: در صورتی که تغییرات جسمی، هورمونی، رفتاری و روحی در دختران پس از 13 سالگی و در پسران بعد از 14 سالگی بروز پیدا کند، به آن رشد دیررس گفته می‌شود.

اثرات شروع بلوغ زودرس و دیررس:

چندین مطالعه در مورد دوران بلوغ در روانشناسی، تأثیرات بلوغ زودرس یا دیررس در مردان و زنان را بررسی کرده‌است. به‌طور کلی، دخترانی که دیر وارد بلوغ می‌شوند، در نوجوانی و بزرگسالی نتایج مثبتی را تجربه می‌کنند، در حالی که دخترانی که در اوایل بلوغ وارد می‌شوند، نتایج منفی را تجربه می‌کنند. پسرانی که زمان بلوغ آنها زودتر است، به‌طور کلی در بزرگسالی نتایج مثبت تری دارند اما در دوره بلوغ نتایج منفی بیشتری دارند، در حالی که عکس این مسئله برای زمان بلوغ بعدی صدق می‌کند.

عوامل موثر در بلوغ دختران و پسران:

یکی از مهمترین دوره‌های زندگی به مرحله گذر از کودکی و ورود به بزرگسالی تعلق دارد. در این دوره تغییرات جسمی، روحی و عاطفی فراوانی اتفاق می‌افتد که می‌تواند بر روی هویت، توانایی تصمیم‌گیری و رسیدن به خواسته‌های نوجوان در بزرگسالی تاثیر بسیار زیادی بگذارد.

از همین رو توجه به عواملی که می‌توانند بر ایجاد رشد و کمال موثر باشند حائز اهمیت خواهند بود. در ادامه به بررسی این عوامل می‌پردازیم:

وراثت
تغذیه
موقعیت جغرافیایی
جنس
وزن

کمک والدین به نوجوان در حال بلوغ:

یکی از مهم ترین کارهایی که پدر و مادر باید برای فرزندشان از کودکی و به ویژه در نوجوانی انجام بدهند، بالا بردن اعتماد به نفس و عزت نفس نوجوان است. عزت نفس به معنای دوست داشتن خود است. والدین باید کاری کنند تا نوجوانشان خودش را دوست داشته باشد و در نهایت به اعتماد به نفس یعنی جرات ورزی، برسد. راهکارهای زیر می توانند در بالا بردن اعتماد به نفس نوجوانان کمک کننده باشد:

در زمانی که نوجوانتان قصد صحبت کردن با شما را دارد، حتما با او تماس چشمی برقرار کنید. هیچ گاه از ظاهر نوجوانتان، منفی نگویید. به او آرامش بدهید و بگویید که شما هم در دوران بلوغ چه تغییرات ظاهری را تجربه کرده اید. نشان دادن عکس هایتان در دوران بلوغ می تواند برای نوجوانتان خوشایند باشد.

محبت کردن را فراموش نکنید. با توجه به جنسیت فرزندتان و همچنین با توجه به نوع محبتی که فرزندتان نیاز دارد، حتما به او محبت کنید.
فراهم کردن امنیت نیز بسیار مهم است. هر زوجی ممکن است در زندگیشان با یکدیگر مشکلاتی را داشته باشند. اما مراقب باشید که مشکلات و تعارض هایتان را در حضور فرزندان مطرح نکنید و در مکانی به صورت خصوصی با یکدیگر راجع به تعارضتان صحبت کنید.
تشویق کردن اصل دیگری است. حتما نوجوانتان را به دلایل مختلف، و با توجه به موفقیت هایی که به دست آورده است، تشویق کنید و به او انگیزه پیشرفت بدهید.