انسان موجودی است اجتماعی و برقراری ارتباط، بخش مهمی در زندگی فردی، بین فردی و اجتماعی هر انسانی است که از سلامت روان او خبر می‌دهد.افرادی که نمی‌توانند با اطرافیان خود بدرستی ارتباط برقرار کنند یا آنها که ناگزیر هستند مدام جمله‌هایی را که به زبان می‌آورند اصلاح کنند، در این مهارت ضعیف هستند و دچار افسردگی، اضطراب، گوشه‌گیری، خشم، پرخاش و ناآرامی می‌شوند. این افراد تنها می‌مانند و از طرف دیگران طرد می‌شوند.

ازجمله اختلالاتی که در برقراری مهارت ارتباطی مشکل دارند، می‌توان به اوتیسم (نوعی اختلال که از نوزادی و کودکی علائم آن آشکار می‌شود و فرد در برقراری ارتباط اجتماعی بشدت ضعف و کاستی‌های کلامی دارد) و فوبی اجتماعی یا هراس اجتماعی (ترس آشکار و مستمر از یک یا چند موقعیت اجتماعی یا عملکردی که شخص در معرض دید اشخاص ناآشنا یا احتمالا در معرض توجه دیگران قرار می‌گیرد) اشاره کرد.

اگر فرد دچار کمبود اعتماد به نفس یا خجالتی باشد نیز ممکن است در برقراری مهارت‌های اجتماعی عملکرد ضعیفی داشته باشد.

فردی که در این مهارت دچار مشکل باشد از لحاظ کارکرد ذهنی دچار مشغولیت می‌شود و مدام هیجانات مختلفی را پیرامون ناتوانی خود مرور می‌کند. این فرد خود را با دیگران مقایسه و مدام خود را سرزنش و احساس می‌کند توانایی برقراری ارتباط را ندارد و در بیان کردن خواسته‌های خود دچار مشکل می‌شود. باید اشاره داشت مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی می‌تواند در فرد ایجاد شود و پس از کاهش اضطراب و علائم جسمانی ناشی از صحبت کردن فرد می‌تواند به صورت منظم تمرین کند و گام به گام این مهارت را در خود به وجود بیاورد.

برای یادگیری مهارت ارتباطی، این موارد را در خود تقویت کنید:

نگاه کردن به مخاطب و کسی که با او سخن می‌گوییم.

استفاده صحیح از لحن صدا

پیدا کردن هم صحبت (شروع کردن مکالمه، داوطلب مکالمه و معاشرت با دیگران)

گوش دادن (نگاه کردن به گوینده و توجه کردن به او)

پاسخ دادن (بیان مطلب خود بعد از اتمام صحبت طرف مقابل)

مفهوم داشتن کلام (درباره مسائل مشترک صحبت کردن)

رعایت نوبت در صحبت کردن (بخصوص وقتی در جمع حضور دارید و نپریدن وسط صحبت یکدیگر)

سوال کردن بموقع (هر زمان که بخشی از صحبت‌های طرف مقابل را متوجه نشدیم از او توضیح بیشتر بخواهیم).

نشان دادن اشتیاق برای گوش دادن (هم با کلام و هم با زبان بدن)

تناسب حرکات بدن با کلام (در تبادل پیام و برقراری ارتباط هم به پیام‌های کلامی و هم به پیام‌های غیرکلامی (زبان بدن) توجه می‌شود که لازم است کلام فرد با رفتار بدنی او همسو باشد تا شنونده بتواند مطلب بیان شده را درست‌تر ادراک کند).

استفاده کردن از سوالات تکراری که به افزایش طول مکالمه منجر می‌شود.

استفاده کردن از جملات مبهم و پاسخ‌های غیرواضح.

دکتر مهرنوش دارینی

‌ روان‌شناس و مشاور