انواع اختلال هذیانی، یکی از اختلالات روانپزشکی به حساب می‌آید که علامت بیشتر آن هذیان است. افراد مبتلا به اختلال هذیانی دچار هذیان‌های غیرمتعارف و عجیب می‌شوند که این نوع هذیان حداقل به مدت یک ماه یا بیشتر ادامه پیدا می‌کند و همراه با توهم در فرد دیده نمی‌شود یا اگر هم باشد بارز نیست. این افراد با افرادی که دچار روان‌پریشی و اسکیزوفرنی هستند متفاوتند و تا زمانی که راجع به عقاید خاص خود صحبت نکنند ممکن است متوجه نشوید رفتار بیمارگونه دارند. فرد مبتلا به اختلال هذیانی در عملکرد خود و کارکرد شغلی و بین فردی با مشکل مواجه می‌شود و ممکن است دچار انزوای اجتماعی شود.

انواع اختلال هذیانی عبارتند از:

نوع بددلی (حسد): هذیان‌ها حاکی از این است که همسر یا نامزد فرد وفادار نیست و به او خیانت می‌کند. فرد مبتلا با کوچک‌ترین شواهدی تصور می‌کند نسبت به او خیانت صورت گرفته است و با همسر خود درگیر می‌شود تا از این بی وفایی جلوگیری کند.

‌ نوع متکبر (خود بزرگ‌بینی): در این نوع هذیان فرد تصور می‌کند دارای قدرت‌های خاصی است یا استعداد یا دانش خاصی دارد که کشف نشده است. برخی مواقع این نوع هذیان در فرد در مباحث دینی و مذهبی نیز به چشم می‌خورد و فرد تصور می‌کند شواهد خاصی دارد و از توانایی‌های بخصوصی برخوردار است.

نوع اروتومانیک (شهوانی): هذیان‌ها حاکی از این است که فرد تصور می‌کند شخص دیگری عاشق او شده است. در این نوع هذیان، فردی که از نظر فرد دلباخته است معمولا جایگاه بالاتری نسبت به او دارد و حتی ممکن است فردی کاملا غریبه باشد و گاهی نیز فرد تلاش می‌کند با آن فرد تماس برقرار کند.

نوع جسمانی: هذیان‌ها حاکی از این است که فرد به نوعی نقص جسمی یا بیماری طبی عمومی دچار شده است. نوع گزند و آسیب: هذیان‌ها حاکی از این است که فرد باور دارد علیه او توطئه، نیرنگ و جاسوسی صورت می‌گیرد یا تحت تعقیب است یا تصور می‌کند عده‌ای قصد مسموم کردن یا بی آبرو کردن یا آزار و اذیت او را دارند یا می‌خواهند از دستیابی او به اهداف بزرگش جلوگیری کنند. این افراد حتی ممکن است از دست افرادی که نسبت به آنها شک دارد به مراجع قضایی شکایت کند.

نوع مختلط: هذیان‌هایی که خصوصیات بیش از یکی از انواع فوق را دارند.

نوع نامعین: هذیان‌هایی که درهیچ یک از انواع فوق گنجانده نشود (مثل برخی از هذیان‌های عاطفی).

شایع‌ترین نوع هذیان گزند و آسیب است و نوع بددلی در مردان شایع‌تر از زنان است. این اختلال اگر درمان نشود و پیشروی کند می‌تواند منجر به اختلال اسکیزوفرنی شود و در گروه سنی جوانان شایع‌تر است. برای درمان لازم است ابتدا مداخلات دارویی صورت گیرد و سپس سایر درمان‌ها با توجه به مدت زمان بروز بیماری و نوع هذیان در سطح روان شناختی آغاز ‌شود.

دکتر مهرنوش دارینی

روان‌شناس و مشاور