بیشتر افراد زمانیکه شکست می خورند، از لحاظ روحی و روانی بشدت آسیب می خورند و اصطلاحا “خودشان را می بازند”. اما برخی از افراد این مهارت را دارند که در صورت ناکامی، توانایی های خودشان را ارتقا دهند و به تلاش و یادگیری ادامه دهند. این افراد خود نظم بخشی دارند.

خودنظم بخشي به معنای ميزان فعاليتهاي فراشناختي، انگيزشي و رفتاري در فرايند يادگيري است. به عبارت ديگر، خودنظم بخشي، توانايي فرد در كنترل فرايند يادگيري است.

کسانی که خودنظم بخشی دارند جزو آن دسته از افرادی هستند كه به صورت خودجوش رفتارهایشان را به سمت رسیدن به هدفشان هدایت می کنند و در شرایطی که به هدفشان دست نیابند روی بازخوردهاي رفتاري، انگيزشي، شناختي و عاطفي خود متمرکز می شوند و نهایتا می توانند مجددا خودشان را در مسیر هدفشان قرار دهند. این افراد محیط¬هایی را انتخاب می¬كنند كه یادگیری آنها افزایش یابد.

خودنظم بخشی فرایندی است که ریشه ژنتیکی ندارد و میتواند یادگرفته شود و هم به صورت بیرونی وجود دارد و هم به صورت درونی.
نظم¬دهی بیرونی: در این حالت، فرد بر اساس وقایع بیرونی دست به انجام عملی می¬زند یا از انجام یك رفتار خودداری می¬كند .
نظم¬دهی درونی: در این سطح، فرد خود را با تأیید خود یا عدم تأیید خود، نظم می¬بخشد. یعنی فرد خودش بدون فشار و تذکر بیرونی، کارها و مسئولیت هایی را که به عهده او است انجام می دهد و چنانچه آنها را انجام ندهد دچار احساس گناه و عذاب وجدان خواهد شد.
عوامل شکل دهنده خودنظم بخشی عبارتند از:
 انگیزه
 روشهای یادگیری
 مدیریت زمان
 محیط فیزیکی: محیط اجتماعی
 بازبینی عملکرد
افرادی که از لحاظ روانی، اعتماد به نفس و عزت نفس پایینی دارند و میزان اضطراب و استرس آنها در شرایط روزمره زندگی بسیار بالا است ممکن است در نظم بخشیدن به امور زندگی خود با مشکل روبرو شوند. این افراد نیاز دارند تا از لحاظ بالینی مورد بررسی قرار گیرند تا اضطراب و استرس های آنها مورد بررسی قرار گیرد. در این راستا برخی از افراد نیز به صورت بیمارگون درگیر انجام شدن مسئولیت هایشان هستند و انجام نشدن کوچکترین بخش از کارهایشان باعث از بین رفتن سلامت روان و آرامش آنها می شود که این دسته از افراد خودنظم بخشی بیمارگون و افراطی دارند.
شرایط روحی و فضایی که فرد در آن زندگی می کند و محیط تحصیل و کار می تواند عاملی باشد تا خودنظم بخشی در افراد، خصوصا دانش آموزان، شکل بگیرد.
این مهارت کاملا اکتساب شدنی است و به دانش آموزان کمک می کند تا در یادگیری و بهبود حافظه و انجام تکالیف، عملکرد بهتری را از خود نشان دهند و همچنین دانش آموزانی که خودنظم بخشی بالاتری دارند، رابطه بهتری را با خانواده و اطرافیان خوددارند و نهایتا می توانند موفق تر عمل می کنند.
الگوهای مشاهده ای در نوجوانان می تواند باعث شکل گیری خودنظم بخشی باشد و لازم است تا والدین از سرزنش و تهدید و مقایسه اجتناب کنند تا دانش آموز با تشویق و تقویت بتواند در مسیر خودنظم بخشی قرار بگیرد.